Kultur Sehri Bursa
Kültürel Mekânlar
‘Bursa'nın orta yeri tiyatro'
İstanbul dışında ilk tiyatro Ahmet Vefik Paşa tarafından Bursa'da kurulmuştur. Bu tiyatro, 1880'de perdelerini açmıştır. Bursa Tiyatrosu, Ahmet Vefik Paşa'nın valilikten ayrılmasından sonra uzun süre çalışmalarına ara vermiştir. Bursa'da tiyatro çalışmaları bir süre, 1932'de THK'nca yaptırılan Tayyare Sineması'nda, izleyen yıllarda da 1938'de Halkevi olarak inşa edilen bugünkü Ahmet Vefik Paşa Devlet Tiyatrosu binasında sürdürülmüştür. Devlet Tiyatrosu, Halkevlerinin 1952 yılında kapanmasıyla, 1957'de Ahmet Vefik Paşa Devlet Tiyatrosu olarak yeniden açılmıştır. 492 kişilik büyük, bir de Oda Tiyatrosu adıyla küçük salonu vardır. AVP Devlet Tiyatrosu dışında, şehir tiyatrolarıyla özel tiyatrolar da etkinliklerini sürdürmektedir.
Açık Hava Tiyatrosu, Kültürpark'ın kuzeyindedir. 1980'li yılların başlarında yapılmıştır. Uluslararası Bursa Festivali kapsamındaki etkinliklerin topluca gerçekleştirilmesi için yapımı çok kısa bir zamanda tamamlanmıştır. Sahneyi örten çelik yapılı çatı, sonradan yapılmıştır. 3.500'ü koltuklu, 1.500'ü ayakta 5.000 kişi kapasitelidir.
Kütüphaneler
Bursa, köklü tarihi kimliği nedeniyle kütüphane bakımından da zengin bir kenttir. İpekçilik Caddesi'ndeki İl Halk Kütüphanesi yanında, 1998 yılında hizmete açılan Bursa Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi hizmet vermektedir. Osmanlı dönemine ait Osmanlıca eserlerin korunduğu İnebey Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi'nde 25.665 adet kitap bulunmaktadır.
Bursa'daki diğer kütüphanelerden bazıları şunlardır: Çekirge Çocuk Kütüphanesi, Hürriyet Halk ve Çocuk Kütüphanesi, Nilüfer Halk Kütüphanesi, Mehmet Ali Deniz Halk Kütüphanesi, Mehmet Ali Deniz Kültür Vakfı Bursa Araştırma Kütüphanesi, Halil Bedii Yönetken Müzik Kütüphanesi ve Uludağ Üniversitesi Merkez Kütüphanesi.
Bursa merkezde İl Halk Kütüphanesi'nde 52.653 kitap ile 2002 yılında 70.499 okuyucuya hizmet verilmiştir. Kent merkezinde bulunan Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Şehir Kütüphanesi tiyatro ve sergi salonları çocuk okuma solanları, konferans salonu periyodik olarak düzenlenen sanat etkinlikleri ve çağımıza uygun modern işleyişi ile okuyucuya hizmet vermektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı merkezde dört çocuk kütüphanesi, iki merkez ilçede olmak üzere 13 ilçe kütüphanesi ile toplam 15 kütüphane bulunmaktadır.
Müzeler
Bursa Kent Müzesi
7000 yıllık geleneksel Anadolu ve Osmanlı kültürünün oluşumu ve gelişimi sürecinde öncü kent kimliğini taşıyan Bursa'da, kentlinin ve kenti ziyaret eden turistlerin tüm bu birikimi görerek ve hatta yaşayarak öğrenebileceği Kent Müzesi, 14 Şubat 2004 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Kent Müzesi'nde; Bursa kentinin tarihi, coğrafi, kültürel, sosyal, ekonomik, ticari ve turistik yapısına ilişkin bilgi ve belgeler görsel sunum, obje ve animasyonlarla tanıtılmaktadır. Müzenin bodrum katında yer alan ‘Tarihi Esnaf Sokağı'nda; Bursa'nın geleneksel ticaret hayatı özgün dekor ve canlandırmalarla tanıtılmaktadır. Giriş katında kentin tarihi gelişimi, birinci katta ise Bursa'nın özellikleri ve değerleri tematik olarak anlatılmaktadır. Bursa Kent Müzesi, kentin tam merkezinde bulunan Atatürk heykelinin arkasındadır.
Uluumay Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takıları Müzesi
Muradiye semtindeki Ahmetpaşa Medresesi'nde, 18 Eylül 2004 tarihinde açılan müzede, ülkemizde örneği olmayan Esat Ulumay'a ait Osmanlı giysileri ve takıları sergilenmektedir. Ülkemizin çeşitli yörelerindeki 79 takım giysi ile 400 parça etnografik takı teşhir edilmektedir. Bursa'nın ilk özel etnografya müzesinde zaman zaman, Esat Uluumay'ın sergileme imkanı bulamadığı çorap, fotoğraf veya bakır eşyalardan oluşan farklı koleksiyonlar da sergilenmektedir.
Arkeoloji Müzesi
Kültürpark'ta çağdaş bir yapıda hizmet veren müze, 3.500 m2'lik bir alanı kaplamaktadır. Yapıda dört sergi salonu, galeriler ve bahçenin yanı sıra depo, fotoğraf odası ve kitaplık bulunmaktadır. Müzenin başlıca bölümleri şunlardır: Sanat Galerisi, Seramik-Cam ve Madeni Eserler Salonu, Sikke ve Prehistorik Eserler Salonu ile Taş Eserler Salonu. Müzede, M.Ö. 3. bin yıldan Bizans Dönemi sonlarına kadar, Bitinya ve Misya bölgesinde bulunan eserler sergilenmektedir.
Atatürk Müzesi
Çelik Palas Oteli'nin bahçesinde, 19. yüzyıl sonlarında yapıldığı sanılan, çatı katıyla birlikte üç katlı kâgir bir köşktür. Bursa'yı ikinci ziyareti sırasında, satın alınarak Atatürk'e armağan edilmiştir. Atatürk de binayı 1938'de Belediye'ye armağan etmiştir. Köşk, Cumhuriyet'in 50. yılında, (29 Ekim 1973)'te Atatürk Müzesi olarak açılmıştır. Bursa'daki sivil mimarinin en güzel örneklerindendir. Salon ve odaları, Atatürk'ün kullandığı eşyalarla birlikte sergilenmektedir.
Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi
Büyükşehir Belediyesi tarafından kazandırılan, 30.000 m2'lik metrekarelik terkedilmiş bir ipek işleme fabrikasında açılan Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi, Türkiye'de ilk ve tektir. Müze'de, Anadolu'da kullanılmış eski arabalar sergilenmektedir. Bursa'daki Araba Müzesi'nde; çift beygirli Bursa At arabasından, günümüz çağdaş otomobillerine geçişin hikayesi anlatılmaktadır. 2002 yılında açılan müzede Bursa'da bir mezrada bulunan 2 bin 600 yıllık bir savaş arabası da sergileniyor.
Yaşayan müze; Hüsnü Züber Evi
Muradiye semtinde Devlet Misafirhanesi ve daha sonraları Rus Konsolosluğu olarak hizmet veren 19. Yüzyıl Osmanlı evi, Hüsnü Züber tarafından restore edilerek 1992'de turizme açılmıştır. Müzede sanatçı Hüsnü Züber'in yakma-dağlama koleksiyonu da sergilenmektedir.
17. Yüzyıl Osmanlı Evi Müzesi
Muradiye semtinde II. Murat külliyesinin karşısında bulunan ahşap evin yerinde evvelce Sultan II. Murat'ın bir köşkü olduğu sanılmaktadır. Bugünkü ev plan ve süslemeleri bakımından 17. yüzyıl özelliklerini taşımakta olup Bursa'da halen ayakta kalan en eski evlerden bir tanesi ve en güzel olanıdır. Bahçeye açılan eyvanlı bir sofa ve iki odadan oluşan planda alt kat odaları alçak tavanlı kışlık odalardır. Üst katta baş oda diye adlandırılan odada kalem işi bitki ve çiçek motifleriyle dekorlu şahane ahşap dolap, geometrik dekorlu ahşap tavan ve altıgen tavan göbeği zarif görünüşleri ile 17. yüzyıl süslemelerinin güzel ve karakteristik özelliklerini göstermektedir.
Türk-İslam Eserleri Müzesi (Yeşil Medrese)
Önceleri Arkeoloji Müzesi yapıtlarının sergilendiği Yeşil Medrese 1972'de yeniden düzenlenerek 1975 yılından itibaren Türk-İslam Eserleri Müzesi olarak hizmete girmiştir. Binada 12. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan maden, keramik, ahşap, işleme, silah, el yazması kitaplar, İslami sikke, İslami kitabeler ve mezar taşları ile etnografik malzeme teşhir edilmektedir. Medresenin çini süslemeleri cami ve türbeye göre daha azdır. Kapı girişi üstündeki tonoz, batı yan eyvanının tavanı ve dış cephede pencere alınlıkları medresenin çini süslemeli yerleridir.
Ormancılık Müzesi
Türkiye'nin ilk ve tek Ormancılık müzesidir. Çekirge caddesi üzerinde Saatçi Köşkü olarak bilinen yapıda 1989'da açılan müzede hayvan ve bitki fosilleri, haberleşme ve orman mühendisliği aygıtları, harita ve fotoğraflar, Ormancılık tarihi ile ilgili belgeler başta olmak üzere 2 bin kadar eser sergilenmektedir.
Hünkâr Köşkü
Temenyeri semtinde, Uludağ yamacında bulunan köşk, 1844 yılında Sultan Abdülmecit için yaptırılmıştır. Bu zarif yapı, iki katlı olup içi ve dışı çok süslüdür. Bu köşk 19 gün gibi kısa bir sürede ve Fransız ampir üslubunda yapılmıştır. 1859 yılında Bursa'ya gelen Sultan Abdülaziz, 1909 yılında gelen Sultan V. Mehmet Reşat bu köşkte kalmıştır. Kurtuluş Savaşı'nın hemen sonunda Atatürk de köşkte konaklamıştır. 1947 yılında Bursa Belediyesi'nin mülkiyetine giren köşk, daha sonra TBMM'nin mülkiyetine geçmiştir. Daha sonra yine Büyükşehir Belediyesi'nin kullanımına geçen köşk, restore edilip 29 Mayıs 2003 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Mudanya Mütareke Evi Müzesi
11 Ekim 1922 tarihinde TBMM hükümeti ile İhtilaf Devletleri arasında Türk-Yunan savaşına son veren ateşkes anlaşmasının imzalandığı yerdir. Mudanya sahil yolu üzerinde yer alan 19. yüzyıl başlarına ait Art Nouveo üsluplu yalı, 1937 yılından beri müze olarak kullanılmaktadır. Müzede Kurtuluş Savaşı ve mütarekeye ait çeşitli doküman, belge ve malzemeler ile döneme ait eşyalar sergilenmektedir.
Etkinlikler, Festivaller
Klasikleşmiş bir sanat etkinliği; Bursa Festivali
Doğal güzelliği ve tenhalığıyla bilinen Yağcılar Pınarı Mevkii'nin 1954 yılında park olarak düzenlenmesiyle başlayan Bursa Fuarı, 1962 yılından itibaren Bursa Festivali olarak düzenlenmeye başlandı. Festivalin bugünkü içeriğine dönüşmesi, 1982 yılında alınan bir kararla gerçekleşmiştir. Bu karar, Bursa Festivali'nin bir kültür festivaline dönüştürülmesini öngörüyordu. 1983 yılına kadar stadyumda yapılan festivaller, o yıl Kültürpark'taki Açık Hava Tiyatrosu'nun hizmete açılmasıyla yeni mekânında yapılmaya başlandı.
Festivalin gerçek anlamda bir sanat ve kültür programı olarak uygulanması ancak 1989 yılından sonra gerçekleşmiş; opera, bale, müzik, caz ve tiyatro gibi sanatsal etkinlikler, festival kapsamına alınmıştır. 1994 yılından sonra, bu etkinlikler bir dizi farklı festivale ayrılarak bütün bir yıla yayılmış; Tiyatro, Avrupa Film Festivali, Sinema Günleri, Kukla ve Gölge Oyunu, Kurtuluş Şenlikleri, Fetih Günleri, Fotoğraf Günleri ve Edebiyat Günleri düzenlenmeye başlanmıştır. Tayyare Kültür Merkezi de, bu dönemde açılarak önemli bir kültür merkezi olmuştur. 44 yıldan beri düzenlenen Bursa Festivali, dünyanın sayılı prestijli halk dansları ve etnik müzik festivali kimliğine bürünmüştür.
Türkiye'nin en prestijli halk dansları yarışması; Altın Karagöz
Bursa'nın uluslararası düzeyde düzenlediği bir festivaldir. İlki 1962'de, Bursa Festivali ve Atçılık Bayramı adıyla düzenlenmiştir. İkinci yılında temmuz ayında gerçekleştirilen festivale; ilk yıl yalnızca İsrail'den, ikinci yıl ise Almanya ve İsrail'den gruplar katıldı. 1987'de, ağırlık halk danslarına kaydırılarak festivalin adı Altın Karagöz Halk Dansları Yarışması olarak değiştirildi. 2005 yılında 19.'su gerçekleştirilen yarışma başta Açık Hava Tiyatrosu olmak üzere 15 ayrı sahnede düzenlenmektedir.
Sanat müziğinden senfoniye Bursa'da müzik kültürü
Bursa'da Senfoni Orkestrası her yıl 30 konser haftası düzenlemekte ve bu programları yaklaşık 18 bin kişi izlemektedir. Yine Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı olarak çalışan Devlet Klasik Türk Müziği Korosu kadrosunda 39 sanatçı ile çalışmalarını sürdürmektedir. Her yıl yaklaşık 15 bin kişinin izlediği 22 konser vermektedir.
Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı olarak kurulan Belediye Konservatuarı'nda; Türk Halk Müziği, Türk Sanat Müziği ve Klasik Müzik alanında öğrenci yetişmektedir. Konservatuar bünyesinde kurulan çocuk korosu, çok sesli koro, halk müziği korosu, sanat müziği korosu yıl içinde yaptıkları çalışmaları çeşitli etkinliklerde konserler vererek sergilemektedir.
Bunun dışında Halk Müziği ve Sanat Müziği koroları bulunan kurumlar arasında Uludağ Üniversitesi Halk Müziği Korosu, Yıldırım Belediyesi Halk Müziği Korosu, Defterdarlık Sanat Müziği Korosu yer almaktadır. Bu koro ve müzik çalışmalarına katılan kişilerin büyük bir kısmı müzik yaşamını bir düzeyde profesyonel olarak sürdürmektedir.