Bursayi Yonetenler
Bursa'da yerel yönetim 
Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmış bir kent unvânını taşıyan Bursa'nın uzun bir dönem "Sancakbeyleri" "Kadı" ve "Subaşı" denilen yöneticiler tarafından yönetildiğini görüyoruz. Nitekim Osman Gazi'nin fethettiği Bursa ve civarındaki kentlerde ilk atadığı görevliler "Kadı" ve "Subaşı"lardı. Bursa'nın merkez şehir olarak yer aldığı "Hüdavendigâr Sancağı" aslında doğrudan Padişahın sorumluluğu altında yönetiliyordu. Kentin düzen ve güvenliğini organize etmek üzere görevlendirilen "Sancakbeyi", Padişah tarafından atanan "Subaşı" aracılığı ile eyaleti yönetirken; diğer "dirlik sahipleri" ve vakıf yöneticileri tasarruf ettikleri yerlerde serbest sayıldığı için, buraların güvenliğini kendilerinin sağladığını görüyoruz. Doğrudan Padişahtan emir alan "Kadı" ise kentin yargı kuvvetini temsil etmekteydi.
Osmanlı'nın "Serbest Tımar Uygulaması" adı verilen bu yerel yönetim biçiminde, taşradaki güçlerin merkez otorite karşısında rakip olabilecek seviyeye gelmesinin önünün kesilmesi amaçlanıyordu. Ayrıca büyük gelir kaynaklarının tek elde toplanmasının ve bu şekilde yerel görevlilerin merkezi otoriteye karşı güçlenmesinin önü kesilmiş oluyordu.
Osmanlı Devleti, merkezi bir yönetim olduğu için, kazalar doğrudan Sultan'a bağlıydı. Köylerde hükümet örgütünün yanı sıra halkın seçtiği bir örgütlenme de vardı. Her köyde "yiğitbaşı" veya "ilerleri" adı verilen kişiler, köyün sorunlarıyla ilgilenmekteydi. Bunların başkanı ise köy kethüdasıydı. Köy kethüdalarının başı da ‘ilbaşı'ydı. Kadılar şehirde otururdu. Kadıların adli ve idari yetkileri tüm kazada geçerli iken, subaşılar köylerde yetkili değildi. Mahallelerde ise, geceleri bekçilerle birlikte gezen halktan oluşan asesler bulunmaktaydı.
Köylerde, asayişten tüm köylü ortak sorumlu idi. Bu örgütlenme, son derece demokratik ve katılımcı bir uygulamaydı. Halk, köy veya mahallelerden temsilci seçerek en üst düzeyde temsilcilerini seçmekteydi. Türk mahalle ve köylerindeki temsilciler Türk iken, Gayrimüslim mahalle ve köylerinde ise Gayrimüslim temsilciler bulunuyor idi.
Hüdavendigâr'dan Bursa'ya vilayet yönetimi
Fatih'in İstanbul'u Osmanlı Devleti'nin başkenti yapmasından sonra "Hüdavendigâr Eyaleti" olarak isimlendirilen Bursa, 1844 yılından itibaren bir "Mutasarrıf" tarafından yönetilir. 1864 yılında "eyalet" statüsüne kavuşur ve 1867 yılından itibaren "Valiler" tarafından yönetilmeye başlar. Bu yeni durum, Bursa'nın kent gelişimine olumlu katkıda bulunmuştur. Ahmet Vefik Paşa, Sait Paşa gibi dönemin ünlü şahsiyetleri Bursa'yı yönetmiştir. 1918 yılında ayrı bir vilayet merkezi haline gelen Bursa, 1923 yılında il merkezi olmuştur.
Bugün Bursa'ya 17 ilçe bağlıdır. Bunlardan Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım, Gemlik, Mudanya, Gürsu ve Kestel ilçeleri merkez ilçedir. Diğer ilçeler ise şunlardır: İnegöl, Orhangazi, İznik, M. Kemalpaşa, Karacabey, Yenişehir, Kestel, Orhaneli, Harmancık ve Büyükorhan.
Çardak'tan Büyükşehir'e Bursa belediyesi
Osmanlı'nın kent yönetimine ilişkin çıkardığı ilk yasalardan biri "Bursa Belediye/İhtisab Yasası"dır.
Kadılar, kazaların/ilçelerin yöneticileriydi. Kadılar, yargıç görevini sürdürmelerinin yanı sıra, idari yöneticilik de yaparlardı. O devrin bir bakıma belediye başkanı idiler. Kadılar, doğal olarak bu görevi yalnız başlarına yapamazlardı. Kadıların; "kapı naipleri" ile "ayak naipleri" adı verilen yardımcıları bulunurdu ki, bunların işlevi bir anlamda günümüzdeki zabıtayla eşdeğerdi. Daha sonra Bursa'da, kadıların yanında bir de muhtesip adı verilen görevliler atanmaya başlandı. Bu görevliler, kadı gibi kentin yönetiminde yetkiliydi. Ancak bunların görev ve yetkileri sadece beldenin düzeniyle sınırlıydı. Bu konuda adeta kadının icra organı görevini taşırlardı. Bu görevliler, "ihtisab emini" veya "ağası" olarak da anılmaktaydı.
Subaşı ise kentin güvenliğinden sorumlu bir görevli idi. Bugünkü görevi, emniyet müdürünü çağrıştırır. Güvenlik görevine ek olarak subaşılar, bozulmuş kaldırımların tamiri gibi bugünkü belediyenin görevlerinin bazılarını da yapmaktaydı. Aslında bu iki görevi, iki ayrı subaşı yapmaktaydı. Şehir subaşısı emniyet göreviyle yüklenmişken, mezbele subaşısı beldenin imarına ilişkin görevleri üstlenmekteydi.
Önceleri Ulucami'nin doğusunda bir İhtisab/Belediye "çardağı" vardı.
Mülki ve idari yönetimin başında bulunan kadıların bu görevi, 1839 Tanzimat döneminde sona erdi. Güçlü yetkilerle valiler atanmaya başlandı.
Türkiye'de asıl belediye örgütü 28 Aralık 1857 tarihinde nizamname ile İstanbul'da kurulmuştu. 1867 yılında ise belediye yasası çıkarıldı. Daha sonra Bursa'nın da içinde bulunduğu üç ilde Belediye kuruldu.
18 Haziran 1987 tarihinde çıkarılan 3391 sayılı yasa ile Bursa Büyükşehir statüsüne girip Bursa Ovası'nda bulunan birçok köy Belediye sınırları içine alındı. Kent merkezi de Yıldırım, Osmangazi ve Nilüfer olarak üç merkez ilçeye ayrıldı.
2005 yılında çıkarılan 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Yasası ile Büyükşehir sınırları genişletilmiş; Gemlik, Mudanya, Kestel ve Gürsu ilçeleri de merkez ilçe olmuş, 18 ilk kademe Belediyesi de Bursa Büyükşehir Belediyesine bağlanmıştır. Bugün kent merkezinde toplam 165 mahalle bulunmaktadır. Tüm ildeki köy sayısı ise 688'dir.
Bursa Büyükşehir Belediye başkanları şunlardır:
Ekrem BARIŞIK (1982-1989)
Teoman ÖZALP (1989-1994)
Erdem SAKER (1994-1999)
Erdoğan BİLENSER (1999-2004)
Hikmet ŞAHİN (2004-2009)
Recep ALTEPE (2009-)