Gemlik Ilcesi
GEMLİK
Gemlik'in üç tarafı kısmen ihtiyarlamış tek ve sıradağlarla kuşatılmış olup yalnız batısı Marmara Denizi'ne doğru açıktır. İznik Gölünden gelen Karsak Deresi Gemlik'i ikiye bölmüştür. Kuzeyden Samanlı Dağlarıyla güneyden Katırlı Dağlarının batıya doğru uzantıları Gemlik Körfezini kapalı bir havza haline sokmuştur. Samanlı dağlarından ayrılan bazı kollar kıyıya dik bir şekilde inerek sivri burunlar oluşturmuştur.
İklim
Gemlik'in iklimi tamamıyla Akdeniz ikliminin özelliklerini taşır. Genel olarak yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
Tarih
Gemlik, Bursa civarında kurulan en eski kenttir. Tarihi MÖ 12.yy'a kadar uzanır. 1087 yılında Selçuklu kumandanlarından Ebul Kasım'ın burada bir donanma yaptırması üzerine kentin "gemilerin yanaştığı ve üretildiği yer" anlamına gelen Gemiluk adını aldığı söylenir.
Gemlik, Osmanlı devrinde Bursa'daki Yıldırım Camii ve Medresesi'ne vakfedilmiş bir kasaba idi. Kasabanın gelirleri bu vakıflara yollanırdı. Uzun yıllar Kite'ye bağlı bir köy olan Gemlik, 1856'da Gemlik-Bursa karayolunun yapılmasından sonra canlanmış ve belediye örgütü kurulmuştur.
Ekonomi
İlçe merkezinde oturan nüfusun % 80'i ticaretle uğraşır. Tuzlu zeytin, yağ, sabun ticareti başta gelmektedir.
Gemlik'te tarım, oldukça gelişmiştir. En çok zeytin üretimi yapılır. Türkiye'nin en lezzetli sofralık zeytinlerinin yetiştiği yerlerdendir. Üstün kaliteli elma, armut ve şeftali üretimi de yapılmaktadır. Gemlik'te konserveciliğin gelişmesine paralel olarak sebzecilik gelişmiştir. Yetiştirilen sebzelerin başında fasulye, enginar, salatalık, domates, bezelye, patlıcan, biber gelir.
Hayvancılık ise ilçeye yakın köylerde az, dağ köylerinde ise daha çoktur. İlçede tavukçuluk da yaygınlaşmaktadır. Balıkçılık da önemli bir gelir kaynağı olup, körfez sularında her türlü balık bulunur.
Gemlik'te sanayinde, zeytin imalatı büyük yer tutar. 1937 yılında kurulan Sümerbank Suni İpek Fabrikası ilçenin gelişiminde önemli rol oynamıştır. Sahil şeridinde yer alan Sümer Holding (Viskon ve jelatin üretimi), Tügsaş (Gübre ve kimyasal ürünlerin üretimi), Borusan (Boru üretimi), Çimtaş (saç ve demir üretimi), Borçelik (çelik üretimi) gibi çeşitli fabrikalar Gemlik'teki sanayiinin temelini oluşturur. Gemlik civarında çıkartılan damarlı mermer ve alçı taşı ihracı Gemlik ekonomisi için önemlidir.
Gemlik, turizm bakımından I. derecede turistik hüviyete sahip bir ilçedir. Kurşunlu, Küçük Kumla, Büyük Kumla, Karacaali köylerindeki dinlenme evlerinde, turistik otel, motel, kamp ve pansiyonlarda turistler konaklamaktadır. Umurbey kasabasındaki Celal Bayar Vakfına ait Kütüphane ve Müze ayrıca Celal bayar'ın anıt mezarı da hayli ilgi çekmektedir. Kliseden çevrilme Balıkpazarı Camii, Çarşı Ali Paşa Camii Gemlik'teki tarihi yapılardandır.
| GEMLİK İLÇEMİZ |
|
Bursa'nin bir ilçesi,Gemlik Körfezi kiyisinda bulunan bu ilçe,Bursa'ya 30 Km.uzakliktadir.
Orhangazi-Yalova ve Mudanya arasindadir. Gemlik'in ortaçagdaki adi Kius=Cius'tur.Bursa civarinda kurulan en eski kent olup,kurulusu I.Ö.XII.yüzyilda Argonotlara kadar gider. Herodot'un ünlü Tarih'inde bölgemizden söz edilen tek kent budur.Gemlik,1333 yilinda Kara Timurtas Pasa'nin gayretiyle feth edilmistir. Gemlik sözcügünün, Gemilik,yani gemilerin yanastigi ve gemi üretildigi bir yer anlamindan gelmistir.1087 yilinda Ebulkasim, Gemlik'i ele geçirip burada donanma yaptirdigi için bu adi aldigi söylenir. Ancak bu konuda çesitli baska savlar vardir.Texier,Bursa'nin gömlekleri Gemlik limanindan ihraç edildigi için,bu adin 'Gömlek'ten geldigini savunur.Bilge Umar ise bu sözlügün, Luwi dilindeki 'Kama=Gama'sözcügünden geldigini savunur.Kamila(Kam-Ila),yani'Kama Yurdunun Körfezi'Gemili'ye dönüsebilecegini Savunur.Bu savin bence tek savunulacak yaninin Gemlik'in eski bir kent olmasi ve hemen hemen tüm eski kentler gibi bu kentin de adi Türklerden önceki devirde kullanilmasidir.
Nitekim Gemlik feth edildiginde de bu adi tasiyordu.Ancak bu yakistirmanin yani Kam Ila'nin fonetik yapisi Kumla'ya daha çok uymaktadir.Olasilikla kumla sözcügü buradan gelmistir.Çünkü bu köyler de eski köylerdir.Gemlik,Türklerin ilk tersanesidir.Inegölden gelen keresteler bu limandan Istanbul'a tasinmistir.Bozburun ise Kürek için kesim alanidir. Kasaba'da Solaksubasi Mehmet Aga Camii,han ve hamam yaptirmistir.(B.O.A.Cevdet Evkaf no.18718) Demirtas Pasa da bir mescid yaptirmis.1888 yilinda Gemlik'te 32 cami ve mescid ile,18 kilise vardi.Ayrica 2 tekke 9 han 565 dükkan 48 Okul 33 hamam 1 kaplica ile 65 oda vardi.
Cuinet'in 1894 yilinda yayinladigi kitapta;kent merkezinde 242 müslümana karsilik 4620 rum,107 ermeni ve 178 yabanci olmak üzere toplam 5147 kisinin yasadigini yazar.Bu tarihte Gemlik merkezde ise üç kilise varmis.Gemlik Bursa'daki Yildirim Camii ve medresesine vakif edilmistir.Kasabanin geliri bu vakiflara yollanirdi.Ilçeye bagli birçok köy,her yil bes bin kürek verirmis.Gemlik-Bursa karayolu 1856 yilinda yap ilmistir.Bu yolun yapilmasi ile Gemlik canlanmistir.Gemlik uzun yillar Kite'ye bagli bir köy idi.Bu ilçede sarap mukatasi varmis ki,kadi sicillerinde bu mukattanin 2 yük akçe ettigi yazilir.Bu ilçe sinirlarinda XIX.Yüzyilda 650 Karakeçeli asireti üyesi varmis.Bursa Yillikla'rina göre Gemlik'teki Belediye örgütü kurulduktan sonra zaman zaman baskanligi Rumlar almistir.
Örnegin 1886 yilinda Gemlik Belediye Baskani, Lugonidi Efendi adli bir Rum'dur.5 kisilik Belediye Meclisinde ise Todorani ve Ohannes Efendiler yer alir.Iki yil sonra Belediye Baskanligina Mehmet Rüsti seçilmis,Bir yil sonra da Nuri Bey,1892 yilinda Dimitrus,1895 Andiriko,1890 yilinda Coci,1906 yilinda Armut Yanot efendi 1908 yilinda ise Andriko adli bir Rum Baskan olmustur.Bir yil sonra yine Andriko adli bir baska Rum,Belediye Baskani olmustur.Bu tarihte ise 5 kisilik Belediye Meclisinde Hacioglu Duyumidi,Hiristo Çaku,Petraki,Snodi Efendi,Papazoglu Ispro Aga adli azinliklar yer alir. 1908 Yilligina göre Gemlik'te 1.077 hane vardi. Bugün Gemlik'te Çarsi Alipasa ve Demirsubasi adi ile anilan eski bir cami vardir.Bu cami 1858 yilinda kapudan Ali Pasa tarafindan yenilenmistir.Balikpazari(Yeni Cami) Camii ise aslinda Panagia Pazariotissa Kilisesi'dir.Ematullah(Küçük)Camii de eski bir yapidir.Gemlik'te ayrica;Koimesis,H.Taxiarches,Panagia Theoskepatos,Panagia Gorgoepikoss,H.Ignatios,H.Georgios tes kirizou, Christos kiliseleri ile kentin Theotokos Hodegetria,Herakleion manastirlari varmis.H.Georgios Manastiri ise kentin güneyindeymis.Armutlu'nun Yalova iline baglanmasindan sonra Gemlik'e bugün 3'ü belde olan 21 köy baglidir. ILÇENIN KONUMU:
Gemlik Bursa'nin 30 Km.kuzey batisinda Marmara denizinin sakin bir kiyisinda kurulmustur.Bursa iline bagli olan ilçe yerkürenin 29 derece 13 dakika dogu meridiyeni ile 40 derece 12 dakika kuzey pareleli üzerinde bulunur.Dogusu katirli daglariyla Orhangazi arazisi,batisi marmaranin ilçeye ad olan körfezi,kuzeyi samanli daglari ve güneyinde Bursa'nin dalgali yereyi ile çevrilidir. COGRAFI DURUMU:
Gemlik'in üç tarafi ihtiyarlamis tek ve sira daglarla kusatilmis olup batisi Marmaranin daima sakin olan mavi sularina dogru açiktir. Kiyidan baslayarak dogu istikametinde uzanan 3-4 km.uzunlugunda ve 2-3 km.genisliginde olan ova Gemlik'in yegane düzlügüdür.Iznik gölünden gelen karsak deresi bu düzlügü ikiye bölmüs vaziyettedir.Ova Karsak bogazina dogru hem derenin kivrintilariyla hafif bir yükselme gösterir,hemde yavas yavas daralir. Kuzeyden samanli daglariyla,güneyden katirli daglarinin batiya dogru uzantilari Gemlik Körfezini kapali bir havza haline sokmustur. Daglarin arasinda sularin oydugu derin vadilerle çökme neticesinde meydana gelen çukurlar pek çoktur. Volkanik kütlelerin mevcudiyeti vaktiyle bu arazinin bir indifa sahasi oldugunu göstermektedir.Yer kabugunun yerlesmedigi simdi bile bol yagmurlardan sonra meydana gelen kaymalardan görmek mümkündür.
Gemlik'in kuruldugu nokta denize dikey inen az yükseklikte bir sirtla bunun yamaçlari ve denizin çekilmesinden meydana gelen dar kiyi düzlüklerinden ibarettir.ilçenin kiyilari eski kayikhane Burnundaki kayalik çikintilar bir tarafa birakilacak olursa tamamiyle düzdür.Pek derin olmayan kiyilar derelerin tasidigi molozlarla devamli siglasmaktadir. Gemlik körfezi umumiyetle sakin ve dalgasizdir.Dogudan batiya uzunlugu 35 Km.Güneyden kuzeye en genis yeri 10-15 km.olan körfez daima sakin olmasini saglayan karsilikli iki burundur.(Tuzla ve Kapakli burunlari)her iki sahilde birbirine cephe alan bu burunlar körfezi bir kiskaç içine almis gibidir.Körfez bu kiskaçlar arasinda adete bir havuza benzer.Körfez sularinin sig 1-10 m.derin kisimlari ise 100-150 m.arasindadir.Ilçenin eski adi kilyos oldugu için körfeze eskiden kilyos denirdi. Körfezin bir adida incir limaniydi. Asirlarca birçok uluslarin gemilerine siginak olan bu sirin körfez bu günde sessiz isulari ile bakanlarin gözlerini oksamaktan geri kalmamaktadir. |
